WorldNewsUpdate : इस्रायलवर हल्ला करणारा ‘हमास ‘ काय आहे ?
हमासची स्थापना 1980 मध्ये झाली. ही पॅलेस्टिनी अतिरेकी संघटना आणि राजकीय पक्ष आहे. इस्रायलच्या विरोधात पॅलेस्टिनी लोकांचा आवाज उठवण्यासाठी हमासने 1987 मध्ये पहिला इंतिफादा सुरू केला तेव्हा त्याची ताकद दाखवून दिली. हमासचा अर्थ अरबी भाषेत ‘इस्लामिक प्रतिकार चळवळ’ असा होतो. हमासची स्थापना शेख अहमद यासीन यांनी केली होती. वयाच्या १२व्या वर्षापासून ते व्हीलचेअरवर होते. एक प्रकारे शेख अहमद यासीन हा या अतिरेकी गटाचा धार्मिक नेता होता. 2004 मध्ये इस्रायली हल्ल्यात त्यांचा मृत्यू झाला. 1990 पासून, हमासने स्वतःला एक लष्करी संघटना म्हणून स्थापित करण्यासाठी काम केले आहे. हमास गाझा पट्टीतून कार्यरत आहे. इथे ते सरकार चालवतात आणि लोकांना मदत करतात. त्यांची ‘इज्जेदिन अल-कसम ब्रिगेड’ नावाची लष्करी शाखा आहे. या ब्रिगेडने इस्रायलवर हल्ला करण्याची जबाबदारी स्वीकारली आहे.
गाझामध्ये हमासची सत्ता कशी आली?
1948 मध्ये इस्रायलची निर्मिती झाल्यानंतर अरब देशांमध्ये नाराजी वाढली. जॉर्डन, इजिप्त, सीरिया, सर्व अरब देश पॅलेस्टिनी प्राधिकरणात भागधारक होते. 1964 मध्ये इस्रायलचा मुकाबला करण्यासाठी पॅलेस्टाईन लिबरेशन ऑर्गनायझेशन (PLO) ची स्थापना करण्यात आली. यासर अराफात हे 1980 आणि 1990 च्या दशकात पीएलओचे सर्वात लोकप्रिय नेते होते. त्यांच्या पक्षाचे नाव फतह पार्टी होते, ज्याने 1996 मध्ये गाझा आणि वेस्ट बँक येथे झालेल्या पहिल्या निवडणुका जिंकल्या.
गाझा आणि वेस्ट बँकचा परिसर ‘पॅलेस्टाईन नॅशनल अथॉरिटी’ म्हणून ओळखला जातो, जेथे पॅलेस्टिनी सरकार चालवण्यास जबाबदार असतात. ‘पॅलेस्टाईन नॅशनल अथॉरिटी’ला संयुक्त राष्ट्रानेही मान्यता दिली आहे. 2004 मध्ये अराफात यांच्या मृत्यूनंतर ‘पॅलेस्टाईन नॅशनल अथॉरिटी’ आणि फतह पार्टीचे नियंत्रण महमूद अब्बासकडे गेले. दरम्यान, हमासने आपली लष्करी शाखा मजबूत करणे सुरूच ठेवले आणि लोकप्रियताही मिळवली.
2005 मध्ये दुसऱ्यांदा निवडणुका झाल्या तेव्हा ‘पॅलेस्टाईन नॅशनल अथॉरिटी’च्या अध्यक्षपदाच्या निवडणुकीत फताह पक्षाने विजय मिळवला. मात्र गाझा पट्टीत हमासचा विजय झाला. तथापि, फताह पक्षाचे सरकार गाझामध्येही चालणार होते, कारण त्यांनी राष्ट्रपतीपदाच्या निवडणुका जिंकल्या होत्या. पण 2006 मध्ये गाझा येथे सत्तापालट करून स्वतःचे सरकार स्थापन केले. 2007 पासून गाझा पूर्णपणे ताब्यात घेतला. त्यामुळे गाझा पट्टीत हमासचे सरकार आहे तर वेस्ट बँकवर फताह पक्षाचे सरकार आहे.
इस्रायलवरील सध्याच्या हल्ल्याचे कारण काय?
वास्तविक, या वादाचे कारण अल-अक्सा मशीद कंपाऊंड आहे. हमासचे लष्करी कमांडर मोहम्मद डेफ यांनी ‘ऑपरेशन अल-अक्सा स्टॉर्म’ची घोषणा केली आहे. हे एक नवीन ऑपरेशन आहे, ज्याचा उद्देश संवेदनशील मानल्या जाणार्‍या अल-अक्सा कंपाऊंडला मुक्त करणे आहे. अल-अक्सा मशीद जेरुसलेम शहरात आहे. अलीकडच्या काळात ज्यू लोक त्यांचे पवित्र सण साजरे करण्यासाठी येथे आले आहेत. टेंपल माउंट याच कंपाउंडमध्ये आहे, जिथे यहूदी प्रार्थना करतात.
हमासचे इस्रायलविरुद्धचे हे पहिले पाऊल असल्याचे सांगत मोहम्मद देफ यांनी म्हटले आहे की , आम्ही शत्रूला अल-अक्सा मशिदीवर आक्रमकता न दाखवण्याचा इशारा देतो. असे झाले तर शत्रूवर कारवाई केली जाईल. हमासने वेस्ट बँकमध्ये राहणाऱ्या पॅलेस्टिनींना कोणतीही भीती न बाळगता इस्रायलवर हल्ला करण्यास सांगितले आहे. त्यांनी लोकांना भडकावून रस्त्यावर उतरून हल्ला करण्यास सांगितले आहे.