IndiaMoviewNewsUpdate : कळीचा मुद्दा : तथाकथित हिंदू राष्ट्रभक्तांचा आमिरच्या ‘लाल सिंग चड्ढा’ ला का होतो आहे विरोध ?
नवी दिल्ली : फॉरेस्ट गंपच्या मते, आयुष्य हे चॉकलेटच्या बॉक्ससारखे आहे कारण “तुम्हाला काय मिळणार आहे हे कधीच माहीत नसते”. आता, चित्रपटाच्या बॉलीवूड रिमेकला आमिर खानच्या वर्षानुवर्षे जुन्या टिप्पण्यांमुळे तथाकथित हिंदू राष्ट्रवाद्यांच्या बहिष्काराच्या भाषेचा सामना करावा लागत आहे. विशेष म्हणजे बॉलीवूड कलाकार, विशेषत: या सर्व टीका टिप्पणीत आमिर खान सारख्या अल्पसंख्याक मुस्लिमांवर पंतप्रधान मोदींमुळे कसा दबाव वाढला आहे, याचे हे ताजे उदाहरण असल्याचे इंडियन एक्स्प्रेसने म्हटले आहे.
‘लाल सिंग चड्ढा’, १९९४ च्या हॉलीवूडमधील टॉम हँक्ससह हिट झालेल्या चित्रपटावर आधारित २०२२ मधील भारतातील सर्वात मोठ्या चित्रपटांपैकी एक असण्याची अपेक्षा आहे. याचे मुख्य कारण म्हणजे ५७ वर्षीय खान, थ्री इडियट्स (२००९) आणि ‘दंगल’ (२०१६) सारख्या भूतकाळातील ब्लॉकबस्टर्ससह भारतीय उद्योगात सर्वात मोठी आर्थिक उलाढाल करणाऱ्या अभिनेत्यांपैकी आमिर एक आहे. परंतु ११ ऑगस्टच्या रिलीझपूर्वी, २०१५ च्या मुलाखतीच्या क्लिपने इंटरनेटवर आमिरला विरोध करणाऱ्या ट्रोलर्सनी टीकेचे तुफान आणले आहे.
कुठल्या मुद्याची होते आहे चर्चा …
जेव्हा आमिरने देशातील कलुषित वातावरणामुळे “भीतीची भावना” व्यक्त करून त्याने आणि त्याच्या पत्नीने भारत सोडण्याची चर्चा केली होती. त्याने आपल्या मुलाखतीत म्हटले होते कि , “त्याच्या पत्नीला त्यांच्या मुलांबद्दल भीती वाटते. आपल्या आजूबाजूचे वातावरण कसे असेल याची तिला भीती वाटते. दररोज वर्तमानपत्रे उघडताना तिला भीती वाटते,” खरे तर याचा खुलासा त्याने त्याचवेळी केला होता परंतु . २०१५ चा वाद आता जाणीवपूर्वक उकरून काढीत तथाकथित हिंदुत्ववाद्यांनी आमिरविरुद्ध #BoycottLaalSinghCaddha या हॅशटॅगसह लोकांना चित्रपटाला नाकारण्याचे आवाहन करणारे दोन लाखाहून अधिक ट्वीट्स, भारतीय जनता पार्टी (BJP) च्या समर्थकांकडून, अनेकांनी गेल्या महिन्यापासून शेअर केले आहेत.
विशेष म्हणजे “आमिर खानने दोन हिंदू महिलांशी लग्न केले, तरीही त्याने आपल्या मुलांची नावे जुनैद, आझाद आणि इरा ठेवली. (हिंदू सह-कलाकार) करीना (कपूर) ने एका मुस्लिमाशी लग्न केले आणि लगेचच तिच्या मुलांचे नाव तैमूर आणि जहांगीर ठेवले,” असे एका ट्विटमध्ये मुलांच्या वैशिष्ट्यपूर्ण गोष्टींचा संदर्भ देत म्हटले आहे.
आमिरच्या ट्रोलर्सच्या मते “मुळात बॉलीवूडच्या लव्ह जिहाद क्लबची निर्मिती असलेल्या लालसिंग चड्ढावर बहिष्कार टाकण्यासाठी ही पुरेशी कारणे आहेत. #BoycottLaalSinghCaddha,” मुस्लिम पुरुषांवर हिंदू महिलांशी लग्न करण्याचा आणि त्यांना धर्मांतर करण्यास भाग पाडण्याचा आरोप करणाऱ्या तथाकथित हिंदू राष्ट्रवाद्यांनी तयार केलेला अपमानजनक शब्द वापरून आमिरला त्यात जोडले गेले आहे.
या निमित्ताने “मिस्टर परफेक्शनिस्ट” या टोपणनावाने, आमिर खानला बॉलीवूडच्या पारंपारिक गाणे आणि नृत्याच्या पलीकडे चित्रपटांना सामाजिक आणि सांस्कृतिक समस्यांमध्ये ढकलण्याचे श्रेय दिले जात आहे. त्याने एक टीव्ही चॅट शो होस्ट केला – ‘सत्यमेव जयते’ – ज्यामध्ये बलात्कार, घरगुती हिंसाचार आणि भ्रष्टाचार , देशातील सामाजिक विषमता आणि असमानता यासारख्या हृदयस्पर्शी चर्चा करण्यात आली होती . यावरून होत असलेली चर्चा सुद्धा अनेकांना चांगलीच झोंबली होती.
आपल्या चित्रपटाच्या प्रमोशनच्यावेळी आमिर खानने आपल्यावरील विरोधाला उत्तर देताना केवळ देशभक्तीवर जोर दिल्याचे दिसून येत आहे. “मला वाईट वाटतं की काही लोकांचा असा अपप्रचार आहे की, मी असा आहे की ज्याला भारत आवडत नाही,” मीडियाशी बोलताना तो म्हणाला कि , “वास्तवात तसे नाहीये. कृपया माझ्या चित्रपटावर बहिष्कार टाकू नका. कृपया माझा चित्रपट पहा.”
देशातील वाढती असहिष्णुता आणि मुस्लिम मेगा स्टार…
१४० कोटींच्या चित्रपट-वेड्या देशात भारतीय चित्रपटांना बऱ्याच काळापासून मोठ्या हिंसाचाराच्या कथांचा वारसा आहे. टीकाकारांच्या मते शाहरुख खान आणि सलमान खान या फिल्म इंडस्‍ट्रीमध्‍ये मुस्लिम मेगास्‍टारच्‍या तुलनेने आमिर खानला जाणवत असलेला उष्मा, वाढती असहिष्णुता, अल्पसंख्‍यकांना उपेक्षित आणि अपमानित करण्याचा आरसा आहे.
हे चिंताजनक आणि वाईट आहे कि , मुस्लिमांबद्दल द्वेष पसरवणाऱ्यांकडून आमीरला लक्ष्य केले जात आहे यात शंका नाही, असे एका समालोचकाने नाव गुप्त ठेवण्याच्या अटीवर सांगितले कारण ट्रोलर्स आपल्यालाही लक्ष्य करतील अशी भीती या समालोचकाला आहे.
तथाकथित हिंदूंचे वाढते वर्चस्व…
भाजपचे मूळ राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघ (RSS) यांना आहे, जो ‘हिंदुत्व’ चे समर्थन करणारा लष्करी शिस्तीचा गट आहे, किंवा भारताला केवळ हिंदू राज्य बनवण्याचे ज्यांचे स्वप्न आहे. अनेक हिंदूंसाठी एक पवित्र प्राणी असलेल्या गायीच्या तथाकथित गोरक्षणासाठी हिंदू जमावाकडून देशात मुस्लिमांचे झालेले मॉब लिंचिंग आणि इतर द्वेषपूर्ण गुन्ह्यांमुळे देशातील २०० दशलक्ष मुस्लिम लोकसंख्येमध्ये असुरक्षिततेचे वातावरण निर्माण झालेले आहे.
विशेष म्हणजे एकीकडे आंतरधर्मीय विवाहांमुळे मुस्लिम लवकरच हिंदूंपेक्षा जास्त होतील किंवा अल्पसंख्याक हा पाकिस्तानचा पाठिंबा असलेला देशद्रोही पाचवा स्तंभ आहे असा दावा करणारी चुकीची माहिती सोशल मीडियावरून पेरण्यात येत आहे तर दुसरीकडे देशात तथाकथित हिंदुत्वाच्या मुद्द्यावरून “हेट स्पीच” चे प्रमाणही वाढत आहे. ज्यावरून सर्वोच्च न्यायालयानेही खडे बोल सुनावले होते.
२०१४ मध्ये मोदी सत्तेत आल्यापासून जगातील सर्वात प्रसिद्ध चित्रपट उद्योग आणि त्यातील तारे हळूहळू त्यांच्या आऊटपुटमध्ये बदल करत आहेत, असे समीक्षकांचे म्हणणे आहे. २०१९ मध्ये, ‘पीएम नरेंद्र मोदी’ यांच्या जीवनावर आधारित सिनेमा ऐन निवडणूक काळात प्रदर्शित करण्याचे प्रयोजन होते परंतु निवडणूक आयोगाने मतदान होईपर्यंत त्याचे प्रकाशन लांबवले होते.
दरम्यान अलीकडेच लष्करी-थीमवर आधारित चित्रपटांची एक स्ट्रिंग आली आहे ज्यात भारताबाहेरील आणि देशांतर्गत शत्रूंविरुद्ध सैनिक आणि पोलिस किंवा सामान्यतः हिंदू यांच्या शौर्याच्या राष्ट्रवादी कथा आहेत. १९८९-९० मध्ये काश्मीरमधून हिंदूंच्या पलायनाबद्दलच्या या वर्षीच्या ‘द काश्मीर फाइल्स’मध्ये सिनेमागृहांमध्ये जात काही लोकांनी मुस्लिमांच्या हत्यांचा सूड घेण्याचे धक्कादायक आवाहन केले होते.
चित्रपट समीक्षक आणि लेखक अण्णा एम. एम. वेट्टीकॅड म्हणाले की “भारतातील मुस्लिम आणि ख्रिश्चनांना बहुसंख्य समुदायाच्या अधीन करण्याच्या पद्धतींमध्ये या अल्पसंख्याकांना राक्षसी वृत्तीचे बनवणे आणि त्यांच्या देशभक्तीचा पुरावा सतत मागणे समाविष्ट आहे”. पण यात थोडे बदल अपेक्षित आहेत. “भारताची शोकांतिका ही आहे की बॉलीवूडमधील बहुसंख्य लोक सध्या एक तर उदासीन होताहेत , संधीसाधू होताहेत किंवा घाबरलेले दिसत आहेत असेही वेट्टीकॅड म्हणाले.