EconomicNewsUpdate : अर्थकारण : समजून घ्या , रुपया पडतो म्हणजे नेमकं काय होतं ?

नवी दिल्ली : डॉलरच्या तुलनेंत भारतीय रुपया सार्वकालिक नीचांकी पातळीवर पोहोचला म्हणजे काय होणार ? याचे उत्तर असे आहे कि ,  कच्च्या तेलापासून ते इलेक्ट्रॉनिक उत्पादनांपर्यंतची आयात, परदेशी शिक्षण आणि परदेशी प्रवास महाग होत चालला आहे कारण भारतीय रुपया अमेरिकन डॉलरच्या तुलनेत 80 रुपयांपर्यंत घसरला आहे. यामुळे देशात आणखी महागाईची परिस्थिती वाढण्याचा आणि आर्थिक नुकसान होण्याचा मोठा धोका आहे. दरम्यान ताज्या आकडेवारीनुसार, गेल्या वर्षीच्या याच कालावधीच्या तुलनेत जूनमध्ये देशाची आयात ५७.५५ टक्क्यांनी वाढून ६६.३१ अब्ज डॉलर झाली आहे. 

निर्यातदारांची मात्र वरदान…

रुपयाच्या मूल्यातील घसरणीचा प्राथमिक आणि तात्काळ परिणाम आयातदारांवर होतो, ज्यांना त्याच प्रमाणात जास्त किंमत मोजावी लागते. मात्र, डॉलरच्या तुलनेत अधिक रुपये मिळत असल्याने निर्यातदारांसाठी हे वरदान आहे. रुपयाच्या या तीव्र अवमूल्यनाने भारताचे काही फायदे जवळजवळ नष्ट केले आहेत. आंतरराष्ट्रीय तेल आणि इंधनाच्या किमती घसरल्यापासून ते रशिया-युक्रेन युद्धपूर्व पातळीपर्यंत भारताला मिळणारे फायदे रुपयाच्या अवमूल्यनाने वंचित ठेवले आहेत.

विशेष म्हणजे, पेट्रोल, डिझेल आणि जेट इंधन यांसारख्या इंधनाच्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी भारत ८५ टक्क्यांपर्यंत आयात केलेल्या तेलावर अवलंबून आहे. गुरुवारी अमेरिकन डॉलरच्या तुलनेत रुपया ७९.९९ रुपयांच्या सर्वकालीन नीचांकी पातळीवर बंद झाला. भारतात आयात होणाऱ्या प्रमुख वस्तूंमध्ये कच्चे तेल, कोळसा, प्लास्टिक सामग्री, रसायने, इलेक्ट्रॉनिक उत्पादने, वनस्पती तेले, खते, यंत्रसामग्री, सोने, मोती, मौल्यवान आणि अर्ध-मौल्यवान दगड आणि लोखंड आणि पोलाद यांचा समावेश होतो. अशा परिस्थितीत, रुपयाच्या मोठ्या अवमूल्यनाचा खर्चावर कसा परिणाम होतो हे सांगण्याचा प्रयत्न येथे आहे.

आयात होणार महाग ?

आयातदारांना आयात केलेल्या वस्तूंसाठी पैसे देण्यासाठी यूएस डॉलर्स खरेदी करणे आवश्यक आहे. रुपयाच्या घसरणीमुळे वस्तूंची आयात महाग होणार आहे. केवळ तेलच नाही तर मोबाईल फोन, काही कार आणि उपकरणेही महागण्याची शक्यता आहे.

परदेशी शिक्षण होत आहे  महाग …

अमेरिकन डॉलरच्या तुलनेत रुपयाची घसरण म्हणजे परदेशी शिक्षण आता महाग झाले आहे. परदेशी संस्थांकडून फी म्हणून घेतलेल्या प्रत्येक डॉलरमागे अधिक रुपये खर्च करावे लागतील असे नाही तरी रिझर्व्ह बँकेने व्याजदरात वाढ केल्यानंतरही आधीच शैक्षणिक कर्जेही महाग झाली आहेत. याशिवाय परदेशी प्रवासही महाग झाला असून परदेशातून पाठवलेल्या  अनिवासी भारतीयांच्या पैशावरही त्याचा परिणाम झाला आहे.