IndiaNewsUpdate : तुमहाला हे माहित आहे काय ? कोणत्या धर्मातील लोकसंख्या किती वेगाने वाढत आहे?

नवी दिल्ली : लोकसंख्या वाढत आहे, कमी होत आहे की स्थिर आहे, असे अनेक प्रश्न लोकांच्या मनात आहेत. नॅशनल फॅमिली हेल्थ सर्व्हे (NFHS) च्या ताज्या अहवालात असे समोर आले आहे की, देशातील बालकांच्या जन्माचे प्रमाण कमी झाले आहे. (नॅशनल फॅमिली हेल्थ सर्व्हे) अहवालानुसार, देशातील बाळंतपणाचा दर 2.2% वरून 2% वर आला आहे. मुले कमी जन्माला येत आहेत (एकूण प्रजनन दर) आणि सर्व धर्मांमध्ये ते पूर्वीपेक्षा कमी आहे. त्याच वेळी, हळूहळू परंतु मुलींच्या बाबतीत देशातील विचार बदलत आहे. देशात दोन मुली असलेल्या ६५ टक्के स्त्रिया आहेत ज्या मुलासाठी हट्ट धरत नाहीत. नॅशनल फॅमिली हेल्थ सर्व्हे-5 च्या ताज्या अहवालात ही बाब समोर आली आहे.

मुस्लिम धर्मियांच्या प्रजनन दारात मोठी घट

पूर्वीच्या तुलनेत आता सर्व धार्मिक गटांमध्ये कमी मुले जन्माला येत आहेत. 2015-16 मध्ये आयोजित केलेल्या चौथ्या राष्ट्रीय कुटुंब आरोग्य सर्वेक्षण (NFHS) आणि पाचव्या 2019 – 21 मध्ये, या आठवड्याच्या सुरुवातीला जाहीर झालेली अधिकृत आकडेवारी दर्शविली. उच्च प्रजनन दर असलेल्या गटांमध्ये तीव्र घट होत असल्याचेही आकडेवारीवरून दिसून येते. अशाप्रकारे, मुस्लिमांनी NFHS-4 आणि NFHS-5 मधील 2.62 ते 2.36 पर्यंत सर्वात जास्त 9.9% ची घसरण पाहिली आहे. हे प्रमाण इतर समाजापेक्षा जास्त आहे. 1992-93 मध्ये सर्वेक्षणाच्या सुरुवातीपासून, भारतातील TFR एकूण प्रजनन दर 3.4 ते 2.0 पर्यंत 40% पेक्षा जास्त घसरला आहे. त्याच वेळी, लोकसंख्येचा आकडा स्थिर ठेवणारी पातळी गाठली आहे.

समान समुदायासाठी TFR राज्यानुसार भिन्न आहे

नॅशनल फॅमिली हेल्थ सर्व्हे डेटा दर्शवितो की मुस्लिमांव्यतिरिक्त इतर सर्व प्रमुख धार्मिक गटांनी आता बदली दरापेक्षा कमी टीएफआर प्राप्त केला आहे. तथापि, सर्वेक्षणाच्या प्रत्येक टप्प्यात तीव्र घट होऊनही मुस्लिमांमध्ये हा दर थोडा जास्त आहे. आतापर्यंतच्या पाच NFHS सर्वेक्षणांमध्ये, मुस्लिम TFR (एकूण प्रजनन दर) 46.5 टक्के, हिंदू 41.2 टक्क्यांनी आणि ख्रिश्चन आणि शीख जवळजवळ एक तृतीयांश कमी झाले आहेत. हे देखील निदर्शनास आले आहे की समान समुदायासाठी टीएफआर राज्यानुसार भिन्न आहे. उदाहरणार्थ, उत्तर प्रदेशातील हिंदूंचा TFR 2.29 आहे, परंतु तमिळनाडूमधील त्याच समुदायाचा TFR 1.75 आहे, जो बदली दरापेक्षा खूपच कमी आहे. त्याचप्रमाणे, यूपीमध्ये मुस्लिम टीएफआर 2.66 आहे, परंतु तामिळनाडूमध्ये ते 1.93 आहे, जे पुन्हा बदली दरापेक्षा कमी आहे. उदाहरणार्थ, उत्तर प्रदेशातील हिंदूंचा TFR 2.29 आहे, परंतु तमिळनाडूमधील त्याच समुदायाचा TFR 1.75 आहे, जो बदली दरापेक्षा खूपच कमी आहे. त्याचप्रमाणे, यूपीमध्ये मुस्लिम टीएफआर 2.66 आहे, परंतु तामिळनाडूमध्ये ते 1.93 आहे, जे पुन्हा बदली दरापेक्षा कमी आहे.

पुरुष गर्भनिरोधकाबद्दल काय विचार करतात?

सर्वेक्षणात, 35% पुरुषांचा असा विश्वास आहे की गर्भनिरोधक अवलंब करणे हे स्त्रियांचे काम आहे. त्याच वेळी, 19.6% पुरुषांचा असा विश्वास आहे की ज्या महिला गर्भनिरोधक वापरतात ते विनामूल्य असू शकतात. सर्वेक्षणात देशातील 28 राज्ये आणि 8 केंद्रशासित प्रदेशातील 707 जिल्ह्यांमधून सुमारे 6.37 लाख नमुने घेण्यात आले. चंदीगडमध्ये, जास्तीत जास्त 69% पुरुषांचा असा विश्वास आहे की गर्भनिरोधक अवलंब करणे हे स्त्रियांचे काम आहे आणि पुरुषांनी त्याबद्दल काळजी करण्याची गरज नाही. केरळमध्ये, सर्वेक्षण केलेल्या 44.1 टक्के पुरुषांचे म्हणणे आहे की ज्या महिला गर्भनिरोधक वापरतात त्या मुक्त उत्साही असू शकतात. अशी फक्त 5 राज्ये आहेत जिथे प्रजनन दर 2.1% पेक्षा जास्त आहे. ही आहेत – बिहार, मेघालय, उत्तर प्रदेश, झारखंड आणि मणिपूर.

घरगुती हिंसाचाराच्या घटनांमध्ये वाढ

देशात दोन मुली असलेल्या ६५ टक्के स्त्रिया आहेत ज्यांना मुलगा हवाच नाही. नॅशनल फॅमिली हेल्थ सर्व्हे-5 च्या ताज्या अहवालात ही बाब समोर आली आहे. अहवालानुसार महिलांवरील कौटुंबिक हिंसाचाराच्या घटनांमध्ये वाढ झाली आहे. देशभरातील 79% महिला कौटुंबिक हिंसाचाराच्या बळी आहेत. 79.4% स्त्रिया आपल्या पतीच्या अत्याचाराबाबत कधीही तक्रार करत नाहीत. लैंगिक अत्याचाराच्या बाबतीत तर परिस्थिती आणखी वाईट आहे. देशातील ९९.५ टक्के महिला अशा बाबतीत मौन बाळगतात. कौटुंबिक हिंसाचार शहरांपेक्षा खेड्यांमध्ये जास्त प्रमाणात होतो. लैंगिक हिंसाचाराच्या बाबतीत, 28 राज्ये आणि आठ केंद्रशासित प्रदेशांमधील 707 जिल्ह्यांमध्ये सर्वेक्षण करण्यात आले. देशातील 59 टक्के महिलांना बाजार, रुग्णालय किंवा गावाबाहेर जाण्याची परवानगी नाही. जोपर्यंत रोजगाराचा प्रश्न आहे, 32 टक्के विवाहित महिला नोकरी करतात.